Đến với huyện Yên Châu, bên cạnh những sản phẩm xoài, chuối, những năm gần đây, cây tỏi ở Yên Châu được nhiều người tiêu dùng quan tâm. Ngoài sản phẩm tỏi củ phơi khô thì sản phẩm tỏi đen Yên Châu được chế biến từ 100% tỏi cô đơn với chất lượng cao ngày càng được khách hàng tin dùng.

Tỏi được trồng ở các xã dọc quốc lộ 6, như: Chiềng Sàng, Chiềng Pằn, Chiềng Đông, với sản lượng ngày càng nhiều. Hợp tác xã Tây Bắc, tiểu khu 4, thị trấn Yên Châu đã nắm bắt được nhu cầu thị trường về sản phẩm tỏi đen và đã trở thành cơ sở chế biến tỏi đen có uy tín của huyện. Quy trình làm tỏi đen được thành viên HTX tuân thủ nghiêm ngặt. Tỏi để chế biến làm tỏi đen được lựa chọn 100% là tỏi 1 nhánh. Sau thu hoạch, tỏi tươi được rửa sạch, cắt bỏ rễ, phần đầu cuống cắt ngắn còn từ 3-5 mm để tỏi giữ được mẫu mã đẹp sau khi chế biến. Sau đó, xếp tỏi vào các khay đưa vào lò ủ, duy trì nhiệt độ của lò ủ ở mức 60-900C phù hợp với từng giai đoạn. Tiếp tục ủ khoảng 30 ngày, vỏ củ tỏi sẽ khô lại, tép tỏi bên trong chuyển màu đen, dẻo, mềm và không còn mùi cay hăng của tỏi tươi. Trong quá trình đó, cứ 3 ngày lấy mẫu kiểm tra chất lượng sản phẩm để theo dõi độ chuyển màu của tỏi và điều chỉnh nhiệt độ, nhằm đảm bảo quy trình lên men khoảng 30 ngày. Công đoạn cuối cùng là đưa tỏi vào sấy và làm mát khoảng 15 ngày. Sản phẩm tỏi đen đã khô được bảo quản bằng cách cho vào ngăn mát của tủ lạnh hoặc để nơi thoáng mát, có thể sử dụng trong 2 năm. Trong sản xuất sản phẩm tỏi đen, không sử dụng chất phụ gia hay chất bảo quản, là sản phẩm hoàn toàn tự nhiên.

Tỏi đen Yên Châu được bán tại các siêu thị.

Một trong những yêu cầu quan trọng để tạo được sản phẩm tỏi đen đạt chất lượng là nguồn nguyên liệu. Vì vậy, HTX đã lựa chọn và ký hợp đồng thu mua tỏi tươi ở xã Chiềng Đông, vì chất lượng tỏi ở đây được đánh giá cao, với trên 80 ha trồng tỏi, sản lượng đạt hơn 1.600 tấn/vụ.

Để giới thiệu sản phẩm ra thị trường, HTX đã khảo sát và trưng bày sản phẩm ở các cửa hàng tạp hóa, cửa hàng bán đồ đặc sản miền núi, các quán ăn tại các khu du lịch trong và ngoài huyện. Đồng thời, bán sản phẩm tỏi đen theo hình thức trả chậm, cho đại lý ứng nợ đến khi bán hết hàng thu mới thu vốn. Hiện nay, sản phẩm tỏi đen của HTX đã có mặt tại các cửa hàng tạp hóa lớn ở huyện Mộc Châu, thành phố Sơn La, thành phố Hà Nội... HTX đang tiếp tục khảo sát thị trường, mở rộng mạng lưới bán hàng, tạo kênh bán hàng online trên các website bán hàng lớn như: Lazada.vn, Shopee.vn, Sendo.vn... Đồng thời, đầu tư dây chuyền sản xuất, nâng cao chất lượng sản phẩm, để nâng cao sức cạnh tranh với sản phẩm cùng loại trên thị trường...

 Tỏi đen Châu Yên được trải qua quy trình sản xuất vô cùng nghiêm ngặt, tuân thủ đầy đủ các tiêu chuẩn về điều kiện vệ sinh an toàn thực phẩm. Nhờ đáp ứng đầy đủ những tiêu chuẩn ấy mà Tỏi đen Châu Yên sau khi xuất xưởng sẽ chứa đứng một nguồn lớn các giá trị dinh dưỡng như 18 loại axit amin, lipid, protein, cung cấp S-Allyl cysteine: giảm mỡ trong máu; cung cấp SOD enzyme, polyphenol: phòng chống ung thư; cải thiện làn da; hỗ trợ hệ tiêu hóa; chống nhiễm độc chất phóng xạ; giải độc nicotine mãn tính; bảo vệ gan; chống các bệnh đường hô hấp; giảm đường huyết; tăng cường hệ miễn dịch, tăng sức đề kháng; hỗ trợ điều trị các bệnh mãn tính... giúp tăng cường sức khỏe và phòng ngừa nhiều bệnh.