Với mục đích liên kết sản xuất rau sạch, đảm bảo đầu ra sản phẩm, năm 2011, các hội viên phụ nữ bản Tự Nhiên, xã Đông Sang, huyện Mộc Châu đã thành lập tổ HTX với 19 thành viên, thâm canh 7,5 ha/năm và đến năm 2013, thành lập HTX rau an toàn Tự Nhiên phát triển lên 38 thành viên, với 15 ha sản xuất theo quy trình VietGAP. HTX đã ký hợp đồng cung cấp sản phẩm cho các siêu thị lớn ở Hà Nội, như: Metro, Vinmart, BigC và các bếp ăn tập thể ở 1 số trường học, doanh nghiệp tại huyện Mộc Châu, và thành phố Hà Nội...

Sản xuất rau theo quy trình VietGAP tại HTX rau an toàn Tự Nhiên, xã Đông Sang (Mộc Châu).

Bà Nguyễn Thị Luyến, Giám đốc HTX là người khởi xướng và vận động chị em liên kết sản xuất và tiêu thụ sản phẩm rau sạch theo chuỗi giá trị. Dẫn chúng tôi thăm nhà nilon trồng rau, bà Luyến kể: Do hầu hết chị em quen với tập quán sản xuất cũ, nên lúc đầu gặp khó khăn với tiếp cận cách làm mới, sản xuất theo quy trình VietGAP phải thực hiện yêu cầu khắt khe, như: Ghi chép nhật ký sản xuất rõ nguồn giống, sử dụng thuốc bảo vệ thực vật theo nguyên tắc “4 đúng” (đúng thuốc, đúng thời điểm, đúng liều lượng và đúng phương pháp) và đảm bảo thời gian cách ly... Rất may cho chúng tôi là luôn nhận được sự hỗ trợ tích cực của các cơ quan chuyên môn của tỉnh, huyện về nhiều mặt: Chuyển giao kỹ thuật sản xuất; hỗ trợ làm 5.000 m2 nhà nilon, 3 máy cày, 1 máy cắt cỏ, 1 máy phát điện, một số sọt đựng sản phẩm; hỗ trợ kinh phí tham gia các hội chợ quảng bá sản phẩm và tìm kiếm đối tác.

Trong thành công của HTX rau an toàn Tự Nhiên có sự hỗ trợ quan trọng của Chi cục Quản lý chất lượng Nông lâm thủy sản Sơn La. Chi cục đã hỗ trợ 2 tạ túi lưới đóng hàng; hỗ trợ 2 lần hoàn thiện các thủ tục, quy trình để được chứng nhận, gia hạn chứng nhận VietGAP cho HTX; cấp tem miễn phí truy xuất nguồn gốc, mã số từng hộ thành viên. Cán bộ Chi cục Quản lý chất lượng Nông lâm thủy sản thường xuyên đến hướng dẫn sản xuất theo đúng quy trình, đảm bảo vệ sinh an toàn thực phẩm; giám sát, kiểm tra, xác nhận chất lượng sản phẩm. Bà Luyến cho biết thêm: Trước ngày thu hoạch, chúng tôi thường nhờ cán bộ quản lý chất lượng đến tận ruộng hộ sản xuất để test sản phẩm, nên sản phẩm đảm bảo an toàn vệ sinh thực phẩm. Các chuyến hàng của HTX khi nhập vào các siêu thị đều đảm bảo các yêu cầu khắt khe khi kiểm tra.

Được sự hỗ trợ của tỉnh, huyện nên các thành viên HTX yên tâm đầu tư sản xuất. Hiện, 15 ha trồng rau của HTX thì có 10 ha được đầu tư hệ thống tưới phun sương, van xoay, nhỏ giọt. Với lợi thế khí hậu mùa hè ở Mộc Châu mát mẻ hơn các nơi khác, các hộ tích cực áp dụng kỹ thuật để trồng các loại rau trái vụ, quanh năm nên tiêu thụ thuận lợi, giá trị kinh tế cao. HTX in và phát cho mỗi hộ thành viên 1 cuốn danh mục thuốc bảo vệ thực vật được phép sử dụng có hướng dẫn cụ thể cách sử dụng từng loại thuốc. Các hộ thành viên HTX chia làm 4 tổ sản xuất, phân công các tổ trưởng có nhiệm vụ giám sát sản xuất chéo các tổ với nhau để sản phẩm đảm bảo an toàn vệ sinh thực phẩm. Đầu năm, HTX ký kết hợp đồng và thống nhất kế hoạch sản xuất với đối tác; từ đó sẽ lên kế hoạch sản xuất cho từng hộ thành viên rải vụ. Mỗi hộ gieo trồng cách nhau một tuần để tránh dồn số lượng lớn mà lúc nào HTX cũng có sản phẩm theo đơn hàng. HTX dự báo số lượng và thống nhất với giá theo tuần với các siêu thị nên không bị rơi vào cảnh được mùa mất giá. Để chủ động vận chuyển sản phẩm, 2 thành viên của HTX đã đầu tư xe tải, mỗi ngày chở khoảng 2-3 tấn rau đến các siêu thị.

Với mô hình liên kết theo chuỗi giá trị, HTX rau an toàn bản Tự Nhiên sản xuất và tiêu thụ mỗi năm khoảng 800 đến 1.000 tấn rau sạch các loại. Giá bán sản phẩm luôn cao hơn khoảng 2 nghìn đồng/kg so với rau sản xuất thông thường. Bình quân mỗi ha thu lãi khoảng 400-500 triệu đồng. Nhiều hộ thành viên vươn lên làm giàu, như: Gia đình bà Nguyễn Thị Luyến trồng 1,5 ha rau, thu lãi khoảng 600 triệu đồng/năm, ngoài ra còn tạo việc làm thường xuyên cho 6 lao động tại địa phương với tiền công 4 triệu đồng/người/tháng; chị Nguyễn Thị Vân và chị Nguyễn Thị Hoàn đều trồng 8.000 m2 rau, thu lãi khoảng 400 triệu đồng/năm... Mô hình HTX rau an toàn Tự Nhiên trở thành điểm tham quan, học tập của nhiều nông dân trong và ngoài huyện Mộc Châu.