Vũ khí là thiết bị, phương tiện được chế tạo, sản xuất có khả năng gây sát thương, nguy hại cho tính mạng, sức khỏe của con người, đã được pháp luật cấm sử dụng. Thế nhưng, bất chấp quy định này, một bộ phận người dân vẫn lén lút tàng trữ, mua bán, sử dụng vũ khí, nhất là súng kíp, súng hơi cồn và súng quân dụng.

Khó khăn trong quản lý

Anh Nguyễn Văn Linh, một người chơi súng hơi cồn sành sỏi trên địa bàn Thành phố, tiết lộ: "Làm súng này rất đơn giản, chỉ cần lên internet có nhiều cách hướng dẫn làm súng và chỉ mất khoảng 200 nghìn đồng có thể mua đầy đủ vật liệu, như ống nhựa, ống inox, keo dán sắt, IC đánh lửa, cồn 90 độ, bi sắt... để chế tạo 1 khẩu súng hơi cồn". Cũng theo anh Linh, súng hơi cồn tự chế có có độ sát thương cao, có thể bắn chết các loại động vật nhỏ từ cự ly 30m, gần hơn có thể gây tử vong cho người.

Công an tỉnh tổ chức tuyên truyền pháp luật về vũ khí cho nhân dân xã Mường Hung, huyện Sông Mã.

Chính vì đơn giản, rẻ tiền, vật liệu dễ kiếm, dễ chế tạo, nên một bộ phận người dân vẫn lén lút tự làm súng. Khi tháo rời loại súng này, khó có thể bị phát hiện, cũng không thể quy tội “chế tạo, sử dụng vũ khí”. Theo lời hướng dẫn của anh Linh, chúng tôi gõ từ khóa "mua súng hơi cồn", "mua súng tự chế" trên trang google, youtube thì sau 1 giây, đã xuất hiện hàng loạt các website, các kênh, như: “khohangdocvip.net”, “PHỤ KIỆN PCP 567”... đăng công khai hình ảnh, thông số, tính năng nổi bật của các loại vũ khí. Có kênh còn đăng video thực hành lắp ráp, chứng minh khả năng sát thương tầm xa của súng, thu hút nhiều lượt xem, bình luận... Việc mua linh kiện về lắp ráp súng rất đơn giản, khách hàng chỉ cần “order” để lại số điện thoại, “hàng” sẽ được giao tận nhà qua đường bưu điện rất nhanh chóng.

Thượng tá Phạm Thanh Tâm, Trưởng phòng Cảnh sát Quản lý hành chính về trật tự xã hội (Công an tỉnh), cho biết: Hai năm trở lại đây, tình trạng mua bán các loại vũ khí, nhất là các loại súng hơi trên mạng có dấu hiệu gia tăng. Từ năm 2020 đến nay, toàn tỉnh phát hiện, xử lý 91 vụ, 96 đối tượng có hoạt động mua bán các chi tiết, linh kiện vũ khí tự chế để lắp ráp thành súng hơi. Qua đấu tranh, các đối tượng đều khai nhận mua súng hơi để săn bắn chim. Do các chi tiết dưới dạng linh kiện, chưa được lắp ráp, nên chưa đủ căn cứ để xử lý vi phạm hành chính hoặc xử lý hình sự; một phần do chế tài xử phạt chưa đủ mạnh. Mặc dù chưa xảy ra sự việc đáng tiếc nào, nhưng việc chế tạo, sử dụng súng tự chế bắn bằng hơi cồn một cách tùy tiện là vô cùng nguy hiểm, tiềm ẩn mất an ninh trật tự.

Hiểm họa chết người

Ngoài việc mua bán vũ khí để dùng phòng thân, săn bắn, nhiều đối tượng còn dùng súng để giải quyết mâu thuẫn cá nhân, thậm chí là phục vụ cho hành vi bất chính. Mới đây, khoảng 18h ngày 30/1/2022, đã xảy ra vụ án mạng thương tâm tại bản Khá, xã Mường Lạn, huyện Sốp Cộp. Nạn nhân là chị Giàng Thị M, sinh năm 1987, dân tộc Mông, trú tại điểm dân cư Co Hạ, bản Khá, xã Mường Lạn. Theo thông tin ban đầu, do có mâu thuẫn vợ chồng, đối tượng Hạng A Do đã dùng súng kíp bắn vợ là chị M, khiến nạn nhân tử vong.

Cán bộ Phòng Cảnh sát QLHC về TTXH Công an tỉnh vận động người dân xã Chiềng Xuân, huyện Vân Hồ nộp vũ khí tự chế.

Trước đó, ngày 14/12/2020, tại địa phận rừng đặc dụng Tà Xùa, huyện Bắc Yên. Vàng A Chu, sinh năm 1994, trú tại bản Trò, xã Suối Tọ, huyện Phù Yên đi săn cùng Tráng A Cho, sinh năm 1996, trú cùng bản và Sồng A Páo, sinh năm 1964, trú tại bản Lũng Khoai, xã Suối Tọ, huyện Phù Yên. Trong quá trình đi săn, Vàng A Chu bị trượt chân làm khẩu súng kíp cướp cò bắn vào bụng Tráng A Cho, khiến nạn nhân tử vong, viên đạn còn làm Páo bị thương. Cơ quan Cảnh sát điều tra đã tiến hành khởi tố vụ án hình sự đối với Tráng A Cho về hành vi vô ý làm chết người.

Điều đáng nói, nhiều đối tượng thực hiện hoạt động mua bán, vận chuyển trái phép ma túy qua biên giới tỉnh Sơn La và các tỉnh Hủa Phăn, Luông Pha Băng (nước CHDCND Lào) còn trang bị các loại súng quân dụng tổ chức thành nhóm có vũ trang vận chuyển ma túy công khai qua biên giới vào Việt Nam. Khi bị phát hiện, vây bắt, chúng sẵn sàng xả đạn về phía lực lượng chức năng. Điển hình trong chuyên án 279LL, khi đấu tranh với nhóm đối tượng có vũ trang mua bán, vận chuyển ma túy với số lượng lớn qua biên giới, Đại úy Lường Phát Chiêm, Trung đội trưởng Trung đội Cảnh sát đặc nhiệm Phòng Cảnh sát Cơ động Công an Sơn La đã anh dũng hy sinh; Thiếu úy Nguyễn Thái Hà, cán bộ Phòng Cảnh sát điều tra tội phạm về ma túy Công an Sơn La bị thương nặng.

Từ năm 2015 đến năm 2021, Công an tỉnh phát hiện, bắt giữ 19 vụ, 19 đối tượng sử dụng súng săn gây hậu quả làm 16 người chết, 3 người bị thương. Riêng năm 2021, toàn tỉnh xảy ra 2 vụ tai nạn từ súng, làm 2 người bị thương, 1 người chết. Sự tùy tiện trong sử dụng vũ khí trái phép đã gây ra những câu chuyện đau lòng, khiến người chết, kẻ vào tù, bao gia đình gánh chịu nỗi bất hạnh.

Tăng cường kiểm soát, thu hồi, xử lý nghiêm

Trước thực trạng trên, Công an tỉnh đã quyết liệt triển khai nhiều giải pháp thu hồi vũ khí tự chế, công cụ hỗ trợ; mở đợt cao điểm vận động toàn dân giao nộp và đấu tranh với tội phạm, vi phạm pháp luật về vũ khí, vật liệu nổ, công cụ hỗ trợ.

Tặng mũ bảo hiểm cho người dân tự nguyện nộp vũ khí tự chế. 

Thiếu tá Nguyễn Văn Sơn, Phó đội trưởng, Phòng Cảnh sát Quản lý hành chính về trật tự xã hội, Công an tỉnh, cho biết: Lực lượng công an cơ sở thường xuyên bám, nắm địa bàn, thực hiện “cùng ăn, cùng ở, cùng làm với nhân dân”, tranh thủ sự ủng hộ, giúp đỡ của nhân dân để nắm tình hình; rà soát lên danh sách các đối tượng có dấu hiệu nghi vấn tàng trữ, sử dụng trái phép vũ khí, súng tự chế, xác định địa điểm, nơi cất giấu vũ khí, súng tự chế. Từ đó, xây dựng kế hoạch, phối hợp với cơ sở để tuyên truyền, vận động, yêu cầu đối tượng tự giác giao nộp và ký cam kết không tàng trữ sử dụng trái phép vũ khí, súng săn, súng tự chế.

Công an tỉnh cũng đã đề nghị Ban An toàn giao thông tỉnh hỗ trợ, cung cấp mũ bảo hiểm để tặng cho những người dân có ý thức tự giác giao nộp vũ khí, súng săn, súng tự chế  với hình thức “1 mũ bảo hiểm đổi 1 khẩu súng tự chế”. Từ năm 2020 đến nay, đã có 60 khẩu súng tự chế được đổi bằng hình thức này.

Có mặt tại cuộc vận động người dân giao nộp vũ khí tự chế tại xã Chiềng Khay, huyện Quỳnh Nhai, có 20 người dân từ các bản đến giao nộp vũ khí đổi mũ bảo hiểm. Anh Tẩn Văn Líu, bản Phiêng Bay, nói: Tôi được cán bộ xã, bản và công an tuyên truyền, nên đã nhận thấy sự nguy hiểm và mang súng đến giao nộp.

Công an tỉnh Sơn La tổ chức tiêu hủy vũ khí thô sơ, súng tự chế.

Triển khai quyết liệt và đồng bộ nhiều giải pháp, năm 2021, lực lượng Công an toàn tỉnh đã vận động nhân dân giao nộp, thu gom, thu hồi 1.263 súng các loại; bắt giữ 10 vụ, 11 đối tượng có hành vi mua bán tràng trữ trái phép chất ma túy, thu giữ 10 khẩu súng tự chế. Sơn La là địa phương đứng top đầu cả nước về thu hồi vũ khí.

Thượng tá Phạm Thanh Tâm, cho biết thêm: Hiện, lực lượng Cảnh sát Quản lý hành chính đang đẩy mạnh tuyên truyền, phổ biến pháp luật, nhất là pháp luật về vũ khí cho các tầng lớp nhân dân. Tham mưu với cấp ủy, chính quyền địa phương mở các cuộc vận động có quy mô; kiên quyết vận động thu hồi triệt để vũ khí, súng săn, súng tự chế trong nhân dân. Phối hợp với các phòng nghiệp vụ, công an các huyện, thành phố truy bắt các đối tượng nhằm truy quét, bóc gỡ tận gốc những đường dây mua bán vũ khí qua mạng.

Tránh để xảy ra những hậu quả đáng tiếc, đồng bào các dân tộc trong tỉnh cần nhận thức rõ tác hại và sự nguy hiểm của các loại vũ khí; tích cực phối hợp với cơ quan chức năng trong việc phát hiện, thu giữ và giao nộp các loại vũ khí trái phép để tiến hành tiêu hủy theo đúng quy định, góp phần phòng ngừa và làm giảm tội phạm, giữ gìn an ninh trật tự trên địa bàn.