Sơn La là mảnh đất giàu truyền thống cách mạng, có nhiều di tích lịch sử từ thời kỳ phong kiến đến các di tích có từ các cuộc kháng chiến chống Pháp, chống Mỹ, là minh chứng cho những thời kỳ hào hùng của dân tộc. Các di tích lịch sử được giữ gìn và phát huy giá trị, trở thành những “địa chỉ đỏ” giáo dục truyền thống cách mạng cho thế hệ trẻ.

Những “địa chỉ đỏ” giáo dục truyền thống cách mạng

Trên địa bàn tỉnh Sơn La hiện có 96 di tích lịch sử, danh lam thắng cảnh, trong đó có 64 di tích đã được các cấp công nhận (gồm: 2 di tích xếp hạng Quốc gia đặc biệt, 16 di tích Quốc gia, 46 di tích cấp tỉnh, 32 di tích chưa xếp hạng). Các di tích tại Sơn La đa dạng và có đủ các loại hình về lịch sử - văn hóa, danh lam thắng cảnh, kiến trúc nghệ thuật, khảo cổ. Toàn tỉnh có tới 61 di tích thuộc loại hình lịch sử - văn hóa đã được các cấp công nhận, là những chứng tích lịch sử từ thời tiền sử, phong kiến cho đến thời hiện đại được phân bố ở khắp các huyện, thành phố trong tỉnh.

Nhiều di tích lịch sử đã và đang được tôn tạo, phát huy tốt giá trị như: Di tích Quốc gia đặc biệt Nhà tù Sơn La; Di tích Quốc gia đặc biệt Khu di tích lịch sử Cách mạng Việt Nam - Lào (Yên Châu); Di tích Kỳ đài Thuận Châu (Thuận Châu); Di tích lịch sử kháng chiến chống Pháp khu rừng bản Nhọt (Phù Yên); Di tích lịch sử Ngã ba Cò Nòi, Khu căn cứ cách mạng Mường Chanh (Mai Sơn); Khu căn cứ cách mạng Mộc Hạ (Vân Hồ); Khu kháng chiến 99 (Bắc Yên)... Đây là những “địa chỉ đỏ” được các địa phương chú trọng công tác quản lý, tu bổ, giáo dục về truyền thống cách mạng cho nhân dân, nhất là thế hệ trẻ.

Bà Ngô Thị Hải Yến, Giám đốc Bảo tàng tỉnh, cho biết: Hiện nay Bảo tàng tỉnh đang trực tiếp quản lý 6 địa điểm: Di tích Quốc gia đặc biệt Nhà tù Sơn La (gồm khu nhà tù và 3 điểm di tích vệ tinh: Nghĩa trang liệt sỹ Nhà tù Sơn La, Di tích cây đa Bản Hẹo, Giếng nước), Di tích Văn bia Quế Lâm ngự chế - Đền thờ Vua Lê Thái Tông, Tượng đài Bác Hồ với đồng bào các dân tộc Tây Bắc và Đền thờ Bác Hồ (Thành phố) và Nhà trưng di sản văn hóa vùng lòng hồ Thủy điện Sơn La (Mường La). Mỗi năm, Bảo tàng tỉnh đón trên 200.000 lượt khách tham quan khu di tích Nhà tù Sơn La và các điểm di tích do Bảo tàng quản lý, thực hiện tốt công tác hướng dẫn, thuyết minh cho du khách tham quan, để lại ấn tượng sâu sắc trong lòng du khách.

Đa dạng hình thức tuyên truyền giáo dục

Di tích Quốc gia đặc biệt Nhà tù Sơn La – là một trong những “địa chỉ đỏ” giáo dục truyền thống cách mạng, được các nhà trường, các cấp đoàn, hội, đội trong tỉnh lựa chọn tổ chức “hành trình về nguồn” cho các thế hệ học sinh, đoàn viên thanh niên. Mỗi năm, Bảo tàng tỉnh tổ chức ít nhất 2-3 cuộc giáo dục trải nghiệm cùng các hoạt động tìm hiểu về nhân vật, sự kiện lịch sử, di sản văn hóa địa phương… Đồng thời, tổ chức các hoạt động đón khách tham quan, tìm hiểu về Nhà tù Sơn La, phối hợp thực hiện các hoạt động kết nạp Đảng, kết nạp Đoàn, Đội tại di tích cho học sinh, đoàn viên thanh niên, chiến sĩ lực lượng vũ trang. Trưng bày, triển lãm theo chủ đề, chủ điểm, nhân vật, sự kiện để tăng hiệu ứng tuyên truyền về lịch sử cách mạng và tăng hiệu quả về truyền thông giáo dục.

Tham gia hoạt động giáo dục trải nghiệm với chủ đề “Đại tướng Võ Nguyên Giáp – Vị danh tướng huyền thoại” vừa được Bảo tàng tỉnh tổ chức, em Lù Thị Thảo Vân, lớp 11A3, Trường THPT Tô Hiệu, hào hứng nói: Thông qua hoạt động trải nghiệm, chúng em cập nhật thêm những kiến thức lịch sử hữu ích ngoài chương trình học và thấy được môn lịch sử không còn khô khan và rất có ý nghĩa. Được trải nghiệm thực tế, tham quan, tìm hiểu và nghe thuyết minh về Nhà tù Sơn La, chúng em cảm thấy rất xúc động, tự hào về thế hệ cha anh đi trước và tự hứa với lòng mình sẽ nỗ lực hơn trong học tập, rèn luyện, xứng đáng với sự hy sinh của các anh hùng liệt sĩ.

Huyện Mộc Châu hiện còn lưu giữ 22 di tích lịch sử, văn hóa tiêu biểu. Trong đó, nhiều di tích hiện là địa chỉ tham quan thu hút du khách và là nơi giáo dục truyền thống cách mạng ý nghĩa, như: Di tích lưu niệm Trung đoàn Tây Tiến; Di tích Đồn Mộc Lỵ; Di tích lưu niệm nơi Bác Hồ nói chuyện với cán bộ nhân dân các dân tộc huyện Mộc Châu… Ông Ngô Ngọc Toàn, Trưởng Phòng Giáo dục và Đào tạo huyện, thông tin: Các nhà trường trên địa bàn huyện thường xuyên tổ chức các hoạt động ngoài giờ về giáo dục truyền thống cách mạng, ngoại khóa về giáo dục lịch sử địa phương. Đặc biệt là duy trì việc đăng ký chăm sóc di tích lịch sử, nhà bia tưởng niệm anh hùng liệt sĩ của địa phương… Qua đó, góp phần bồi đắp thêm kiến thức về lịch sử đất nước, lịch sử của huyện, giúp các em học sinh được trải nghiệm thức tế, nâng cao ý thức về bảo vệ các di tích lịch sử và rèn luyện về đạo đức, lối sống, lý tưởng cách mạng.

Tại các di tích lịch sử, các nhà trường, tổ chức Đoàn, Hội, Đội thường xuyên tổ chức các hoạt động về nguồn, mời các cựu chiến binh đến cùng thắp nến tri ân, kể chuyện về lịch sử… giúp thế hệ trẻ hiểu thêm về lịch sử địa phương và tự hào về truyền thống cách mạng của dân tộc, hình thành nhân cách cao đẹp.

Ứng dụng công nghệ phát huy giá trị các di tích lịch sử

Bên cạnh những hoạt động truyền thống, công tác quản lý cũng đang được đổi, mới nhất là ứng dụng công nghệ số để phục vụ tốt hơn nhu cầu tham quan, tìm hiểu về văn hóa – lịch sử của nhân dân và du khách. Từ năm 2019, Bảo tàng tỉnh cho ra mắt trang web www.baotangsonla.vn, cập nhật thường xuyên thông tin, tư liệu và giới thiệu các chương trình, hoạt động, quảng bá hình ảnh của Bảo tàng. Đơn vị cũng xây dựng bộ nhận diện thương hiệu và logo Bảo tàng Sơn La, thực hiện các chuyên mục giới thiệu về di sản văn hóa, các di tích, danh thắng tiêu biểu, lễ hội truyền thống và hoạt động phát huy di sản văn hóa trên địa bàn tỉnh. Phát hành tờ rơi, tập gấp song ngữ Anh - Việt giới thiệu về các di tích lịch sử - văn hóa, danh lam thắng cảnh tiêu biểu của Sơn La; thực hiện Đề tài “Ứng dụng công nghệ VR xây dựng mô hình tham quan di tích quốc gia đặc biệt Nhà tù Sơn La” để quảng bá rộng rãi về các di sản văn hóa, lịch sử của tỉnh nhà đến với đông đảo công chúng.

Chị Hoàng Thị Vân, giáo viên môn lịch sử, Trường THPT Quỳnh Nhai, nói: Chúng tôi thường xuyên tra cứu, cập nhật thông tin trên website của Bảo tàng tỉnh để lấy hình ảnh minh họa, nhất là các hình ảnh về lịch sử, khảo cổ học, văn hóa liên quan đến Sơn La. Ngoài ra, còn có những tư liệu rất hữu ích đã được mã hóa do Bảo tàng tỉnh cung cấp, giúp giáo viên chúng tôi dễ dàng hơn trong việc tìm nguồn thông tinh chính thống phục vụ giảng dạy.

Mỗi di tích gắn liền với những câu chuyện về lịch sử - văn hóa ở từng địa phương và được bảo vệ, tu bổ, chăm sóc thường xuyên, là nơi nhắc nhở về lịch sử cách mạng cho thế hệ hôm nay. Ứng dụng công nghệ thông tin, công nghệ số là bước đột phá trong việc phát huy giá trị di tích lịch sử, mang đến những trải nghiệm mới mẻ, sinh động, hấp dẫn, có thể ứng dụng ngay trong các tiết học lịch sử tại các trường học. 

Phát huy tốt giá trị các di tích cùng với việc đổi mới, sáng tạo các hoạt động tham quan, trải nghiệm, tổ chức “hành trình về nguồn” bằng cả trải nghiệm thực tế và không gian số là giải pháp hữu hiệu để khắc sâu bài học về lịch sử cách mạng cho các thế hệ trẻ, góp phần bồi đắp lý tưởng cách mạng, từ đó nỗ lực phấn đấu không ngừng để góp sức xây dựng và bảo vệ quê hương.