Xây dựng chính sách phòng, chống xâm hại trẻ em phải như xây "ngôi nhà" an toàn

Thảo luận trực tuyến về Báo cáo của Đoàn giám sát của Quốc hội về việc thực hiện chính sách, pháp luật về phòng, chống xâm hại trẻ em, nhiều ý kiến cho rằng xây dựng, hoàn thiện, thống nhất hệ thống văn bản chính sách, pháp luật về phòng, chống xâm hại trẻ em phải như xây một “ngôi nhà” an toàn để bảo vệ trẻ.

Chiều 27/5, các đại biểu Quốc hội tiếp tục thảo luận trực tuyến về Báo cáo của Đoàn giám sát của Quốc hội về việc thực hiện chính sách, pháp luật về phòng, chống xâm hại trẻ em. Nhiều ý kiến cho rằng xây dựng, hoàn thiện, thống nhất hệ thống văn bản chính sách, pháp luật về phòng, chống xâm hại trẻ em phải như xây một “ngôi nhà” an toàn để bảo vệ trẻ.

Pháp luật đã có - chỉ cần thực hiện đúng

Thảo luận tại phiên họp, khẳng định đa phần trẻ em Việt Nam được hưởng sự chăm sóc và tình yêu thương của gia đình và toàn xã hội, song đại biểu Mai Thị Phương Hoa (Nam Định) cũng thừa nhận thực tế “vẫn còn tình trạng xâm hại trẻ em và bạo lực đối với trẻ em”.

Đại biểu Mai Thị Phương Hoa (Nam Định) phát biểu. (Ảnh: Quang Khánh)

Dẫn ra hàng loạt câu chuyện đau lòng, đại biểu đoàn Nam Đinh cho rằng có nhiều nguyên nhân dẫn đến tình trạng này, song trước hết, theo đại biểu phải kể đến “nhận thức của một số cá nhân trong cộng đồng”. Quan niệm về giáo dục trẻ bằng đòn roi với lối suy nghĩ “thương cho roi cho vọt”, “con hư thì phải dạy” đã ăn sâu khiến một số người lớn coi chuyện đánh đập, đối xử hung bạo với con trẻ là bình thường.

Ngoài ra, một số cha mẹ khi gặp khó khăn bức xúc ngoài xã hội sẵn sàng về nhà trút cơn thịnh nộ lên đầu những đứa trẻ không có khả năng tự vệ. Một số cha mẹ bị cuốn vào tệ nạn xã hội, nghiện hút, cờ bạc, rượu chè; có lối sống ích kỷ, thiếu trách nhiệm cũng tiềm ẩn nhiều nguy cơ dẫn đến bạo lực đối với con cái. Một số cha mẹ có tình yêu con, nhưng lại hành xử một cách mù quáng, dại dột. Như trường hợp, có người mẹ vì lâm vào tình trạng bế tắc trong cuộc sống mà quyết định quyên sinh nhưng kéo theo cả những đứa con vô tội, tước đi quyền cơ bản nhất của con trẻ là quyền được sống, chỉ vì ý nghĩ mình chết đi thì các con ở lại sẽ khổ.

Đáng lo ngại là tình trạng này ít được cộng đồng chủ động tố giác, trình báo với các cơ quan chức năng. Nhiều vụ việc để kéo dài nhiều năm, khi tình trạng ở mức nghiêm trọng mới được phát giác. Sự thờ ơ, vô cảm hoặc tâm lý nể nang, lo sợ bị trả thù... khiến nhiều người xung quanh không dám can thiệp hoặc tố giác hành vi vi phạm này.

Bên cạnh đó, chính quyền địa phương cũng chưa ý thức được vai trò và trách nhiệm của mình. Nhiều vụ việc chính quyền không phát hiện và xử lý kịp thời dẫn đến hậu quả nặng nề hơn. Sự phối hợp giữa các cơ quan hữu quan trong thực hiện phòng, chống bạo lực trẻ em còn thiếu chặt chẽ và chưa hiệu quả.

Trước thực trạng nêu trên, ĐB Mai Thị Phương Hoa đề xuất, về mặt pháp luật, Việt Nam có hệ thống văn bản pháp luật tương đối hoàn chỉnh về bảo vệ trẻ em, trong đó có những chế tài nghiêm khắc về hình sự và hành chính, “vấn đề là chỉ cần thực hiện đúng quy định của pháp luật hiện hành thì công tác phòng, chống bạo lực trẻ em đã có thể tốt hơn rất nhiều”.

Một điều đáng ghi nhận là, năm 2017 Chính phủ đã thành lập Ủy ban Quốc gia về trẻ em tạo ra một cơ chế điều phối liên ngành để phối hợp hoạt động và chia sẻ, kết nối thông tin giữa Trung ương và địa phương trong công tác phòng, chống xâm hại trẻ em. “Chúng tôi đề nghị Chính phủ cần có biện pháp vận hành cơ chế này một cách hiệu quả, thực chất nhất, tránh hình thức”, đại biểu Mai Thị Phương Hoa nói.

Cùng với đó, cần xử lý nghiêm các hành vi bạo lực trẻ em để tạo sự răn đe. Người bạo hành trẻ dù là ruột thịt cũng phải chịu trách nhiệm về hành vi của mình trước pháp luật. Đối với những trường hợp cụ thể, ngay khi phát hiện trẻ có dấu hiệu bị bố hoặc mẹ bạo hành thì phải cách ly bé khỏi người bố hoặc người mẹ đó ngay lập tức và giao trẻ cho những người thân khác chăm sóc. Trường hợp không có người thân nào khác, thì chính quyền có trách nhiệm tạm thời chăm sóc, giáo dục trẻ.

Và cuối cùng, quan trọng hơn cả, theo đại biểu Mai Thị Phương Hoa, đó là tuyên truyền, giáo dục, làm thay đổi nhận thức của mỗi cá nhân, mỗi gia đình và cộng đồng. Đối với một số người, thay đổi nhận thức là điều khó khăn, nhưng nếu chúng ta có thể cho họ những lý do hợp lý và xác đáng, thì việc thay đổi là hoàn toàn khả thi. Cần tạo làn sóng dư luận xã hội mạnh mẽ thông qua mạng Internet, mạng xã hội để thúc đẩy cộng đồng và các cơ quan chức năng, các tổ chức xã hội cùng vào cuộc bảo vệ trẻ em. Đẩy mạnh tuyên truyền để chính các em có nhận thức là mình có quyền được bảo vệ khỏi nạn bạo hành bất kể dưới hình thức, mức độ nào và bất cứ ai.

Để câu nói “Trẻ em hôm nay, thế giới ngày mai” không còn chỉ là khẩu hiệu, đại biểu Mai Thị Phương Hoa nhấn mạnh: “Từng cá nhân và cả cộng đồng cần chung tay thay đổi nhận thức và hành động một cách mạnh mẽ và thực chất hơn để trẻ em được sống trong tình yêu thương của gia đình và toàn xã hội”.

Sự phối hợp giữa các cơ quan thời gian qua thiếu chặt chẽ và rời rạc

Cho rằng hệ thống pháp luật về phòng, chống xâm hại trẻ em “nhìn vào nghĩ là đủ nhưng tính răn đe mạnh mẽ lại chưa đủ”, đại biểu Phạm Thị Minh Hiền (Phú Yên) nêu ý kiến: Hành lang pháp lý bảo vệ trẻ hiện nay chỉ mới mang mô hình của một ngôi nhà chứ chưa hẳn là một ngôi nhà an toàn, kiên cố và vững chắc.

Theo đại biểu Phạm Thị Minh Hiền, xây dựng chính sách pháp luật về phòng, chống xâm hại trẻ em như xây một ngôi nhà an toàn. Bảo vệ trẻ nên bắt đầu từ việc xây dựng nền móng là đầu tư nguồn lực, quy định rõ ràng trách nhiệm của các cơ quan, tổ chức, cơ sở giáo dục gia đình và cá nhân đối với trẻ và đặc biệt là nhận thức của các cấp ủy Đảng, chính quyền địa phương về công tác này.

“Tiến tới xây dựng ba trụ cột cơ bản là nhóm chính sách pháp luật về chăm sóc, giáo dục, hệ thống cung cấp dịch vụ bảo vệ trẻ em, chống xâm hại trẻ em. Mái nhà là những quy định của pháp luật về quyền và bổn phận của trẻ, là yêu cầu bảo vệ trẻ em, tốc độ ngăn ngừa, hỗ trợ và can thiệp”, đại biểu nêu quan điểm.

Đặc biệt quan tâm đến xây dựng “nền móng ngôi nhà”, đại biểu Phạm Thị Minh Hiền lý giải: Nền móng nếu lung lay sẽ là nguyên nhân của mọi nguyên nhân dẫn đến nguy cơ mất an toàn đối với trẻ. Các cơ quan, tổ chức, cá nhân tham gia vào guồng máy vận hành chung cũng đều có một mối liên hệ đặc biệt của mình đối với trẻ em. Và phòng, chống xâm hại trẻ em là nhiệm vụ chung của các cơ quan chức năng nhưng trên thực tế sự phối hợp giữa các cơ quan thời gian qua là thiếu chặt chẽ và rời rạc.

“Vừa qua không ít vụ việc trẻ em bị xâm hại mà sau khi báo chí đưa tin thì lãnh đạo địa phương mới biết. Đó có phải là sự quan tâm, tình yêu thương, trách nhiệm của những người có nghĩa vụ liên quan chỉ tồn tại trong điều khoản của Luật Trẻ em hay không”, đại biểu đặt câu hỏi.

Bày tỏ tâm tư về việc nguồn ngân sách nhà nước và cơ chế tài chính dành cho trẻ em hiện nay chưa đủ để đảm bảo, đáp ứng các yêu cầu nhiệm vụ đặt ra, đại biểu Phạm Thị Minh Hiền nói: So sánh là khập khiễng nhưng từ hình ảnh những dự án nghìn tỷ đang đắp chăn, đắp chiếu đến hình ảnh trẻ em áo mỏng manh trong ngôi nhà sập xệ không đủ che mưa, che nắng trước nguy cơ xâm hại rất cao thì tôi lại thấy rất xót xa.

Đồng tình với các kiến nghị và nhóm giải pháp đã nêu trong Báo cáo kết quả giám sát cũng như dự thảo Nghị quyết giám sát của Quốc hội, đại biểu Phạm Thị Minh Hiền tin rằng việc ưu tiên các nhóm giải pháp về thể chế, chính sách mang tính nền tảng, sẽ tạo nên nền móng cho ngôi nhà bảo vệ trẻ em vững chắc, hiện hữu.

Quy định cụ thể trách nhiệm của chính quyền địa phương

Phân tích thêm và đề xuất một số giải pháp góp phần bảo vệ tốt nhất trẻ em, đại biểu Lưu Thành Công (Vĩnh Long) nêu vấn đề: Việc xây dựng gia đình an toàn làm chỗ dựa tinh thần định đình cho trẻ em là rất cần thiết. Gia đình là nơi ấm áp nhất, an toàn nhất quyết định phần lớn nhân cách của trẻ em. Nhưng hiện nay, một số gia đình không còn là chỗ dựa của trẻ.

 Đại biểu Lưu Thành Công (Vĩnh Long) phát biểu. (Ảnh: Quang Khánh)

Theo báo cáo, những trẻ em bị xâm hại do người thân trong gia đình gây ra chiếm 65 - 88% trong tổng số vụ bạo lực trẻ em. Khi tìm hiểu, được biết hầu hết các gia đình đều nghèo, trình độ văn hóa thấp, không hiểu biết gì về pháp luật, sống tách biệt với môi trường xung quanh, ít có mối quan hệ với cộng đồng. Chính quyền địa phương, mặt trận, các đoàn thể chính trị xã hội thiếu sâu sắc, ít quan tâm đơn vị gia đình có các đặc điểm cách biệt như thế nên đã để xảy ra nhiều vụ xâm hại, bạo hành trẻ em gây hậu quả rất thương tâm.

Dẫn ra hiện trạng trên, đại biểu Lưu Thành Công đề nghị, trong báo cáo cần bổ sung và khẳng định rõ thêm trách nhiệm của chính quyền địa phương, mặt trận và các đoàn thể chính trị - xã hội đặc biệt ở xã, thôn trong việc xây dựng gia đình an toàn. Tăng cường quan tâm nhiều hơn nữa đối với các gia đình yếu thế, hình thành những gia đình lành mạnh, an toàn để bảo vệ tốt nhất trẻ em.

Liên quan đến việc xây dựng môi trường xã hội an toàn, đại biểu Lưu Thành Công nhận thấy, chính quyền ở một số địa phương còn thờ ơ, chưa đặt nhiệm vụ chăm sóc và bảo vệ trẻ em lên hàng đầu, chưa quan tâm đúng mức đến công tác trẻ em. 25 quyền của trẻ em được quy định tại Chương II trong Luật Trẻ em chưa được triển khai thực hiện quyết liệt. Vì thế, nhiều quyền lợi về vật chất lẫn tinh thần, các em chưa được tiếp cận. Trong 3 cấp độ bảo vệ trẻ em được quy định tại Chương IV trong Luật Trẻ em, trong đó cấp độ phòng ngừa được quy định tại Điều 48 là rất quan trọng. Phòng là chính nhưng việc triển khai thực hiện chưa tốt. Việc điều tra trẻ có hoàn cảnh khó khăn, trẻ yếu thế có nguy cơ bị xâm hại, việc đến địa bàn đến hộ gia đình tư vấn để ngăn ngừa xâm hại trẻ em thì các địa phương chưa làm tốt quy định này nên đã để xảy ra nhiều vụ việc trẻ bị ngược đãi, xâm hại, hậu quả rất đau lòng.

Trước thực tế này, đại biểu Lưu Thành Công đề nghị trong các giải pháp tới đây cần có những quy định cụ thể trách nhiệm của chính quyền địa phương các cấp. Người đứng đầu phải chịu trách nhiệm khi những quyền lợi của trẻ em không được triển khai thực hiện, thiếu quan tâm để xảy ra những vụ xâm hại nghiêm trọng đối với trẻ em.

Một vấn đề được nhiều đại biểu quan tâm và chỉ ra tại phiên thảo luận, đó là số cán bộ đang làm công tác trẻ em còn thiếu, kiêm nhiệm nhiều, thường xuyên thay đổi, hạn chế về chuyên môn, nghiệp vụ. Những hạn chế bất cập này diễn ra trong một thời gian dài nhưng chưa khắc phục được. Đây là một trong những nguyên nhân gây yếu kém trong công tác trẻ em hiện nay mà Báo cáo giám sát đã nêu.

“Tôi đề nghị Chính phủ, Bộ Nội vụ, Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội cần nghiên cứu thêm về công tác cán bộ trẻ em các cấp. Kiểm tra, rà soát lại để có chỉ đạo thống nhất trong các địa phương trên toàn quốc, yêu cầu huyện phải có cán bộ làm chuyên trách trẻ em, không kiêm nhiệm như hiện nay, nhất thiết mỗi sở phải có cán bộ chăm sóc trẻ em, có thể là cán bộ chuyên trách hoặc không chuyên trách nhưng nhiệm vụ chăm sóc trẻ em là nhiệm vụ chính sau đó mới kiêm nhiệm những nhiệm vụ khác”, đại biểu Lưu Thành Công kiến nghị.

Tuyên truyền, giáo dục chính sách pháp luật về phòng, chống xâm hại trẻ em phải được nâng lên thành chiến lược

Chỉ rõ vấn đề lao động trẻ em và xâm hại, bạo hành, nhất là xâm hại tình dục trẻ em, đang để lại những di chứng nặng nề trong tâm hồn, gây tổn thương lâu dài đối với nạn nhân, thậm chí là gieo mầm cho sự thù hận, đại biểu Tô Văn Tám (Kon Tum) đặt vấn đề, đâu là nơi trú ẩn an toàn cho trẻ em trước hàng loạt mối nguy hiểm rình rập.

“Trẻ bị xâm hại ở nông thôn, đô thị, trong thang máy, trong công viên, trường học. Nhiều nạn nhân bị xâm hại ngay tại nhà của mình. Ở nhà cũng không an toàn”, đại biểu Tô Văn Tám lo ngại.

Kiến nghị rằng công tác tuyên truyền, giáo dục chính sách pháp luật về phòng, chống xâm hại trẻ em phải được nâng lên thành chiến lược, đại biểu Tô Văn Tám cũng nêu ý kiến, phải kiên quyết áp dụng những hình thức, chế tài nghiêm khắc nhất của pháp luật đối với các hành vi vi phạm, xâm hại trẻ em để đảm bảo tính răn đe. Đồng thời, cần nâng cao trách nhiệm của cấp ủy, chính quyền, nhất là cấp ủy, chính quyền cơ sở để giảm thiểu tình trạng trẻ em lao động không đúng quy định của pháp luật.

“Ngoài việc hoàn thiện chính sách, pháp luật về lao động trẻ em, cần xây dựng và triển khai thực hiện các chương trình phòng ngừa, giảm thiểu lao động trẻ em, xây dựng các gói hỗ trợ lao động trẻ em…”, đại biểu Tô Văn Tám nêu ý kiến./.

Theo ĐCSVN
BÌNH LUẬN

Bạn còn 500/500 ký tự

Bạn vui lòng nhập từ 5 ký tự trở lên !!!

Tin mới