Bà Khoa Thị Lời, tiểu khu Nhà nghỉ, thị trấn Nông trường Mộc Châu là người có niềm đam mê với hoa lan rừng. Bà đã sưu tầm, nhân giống và trồng hàng nghìn giò hoa lan, với nhiều loại lan khác nhau, ngoài thỏa mãn sở thích, vườn lan còn là nguồn thu nhập chính của gia đình.

Bà Khoa Thị Lời, tiểu khu Nhà nghỉ, thị trấn Nông trường Mộc Châu ươm các giống lan.

Quê ở huyện Khoái Châu, tỉnh Hưng Yên, năm 1984, bà Lời lên Mộc Châu. Trước đây, từng làm việc tại Phòng đại diện bảo hiểm Bảo Việt Mộc Châu (thuộc Công ty Bảo Việt Sơn La), trong những chuyến công tác về các xã vùng sâu, vùng xa, thấy bà con người dân tộc Mông, Thái có những cây hoa lan rừng đẹp, bà mua mang về trồng. Yêu thích vẻ đẹp của hoa lan rừng, từ năm 2003 bà bắt đầu sưu tầm hoa lan. Để phát triển các loại lan rừng quý hiếm, bà Lời đã đi học hỏi kỹ thuật chăm sóc tại các nhà vườn và tự học hỏi, đúc rút kinh nghiệm qua thực tế, với các điều kiện về ánh sáng, độ ẩm, nước tưới và phòng trừ sâu bệnh... Nhờ vậy, vườn lan của gia đình bà ngày càng  được mở rộng về quy mô và số lượng loài hoa. Nói về niềm đam mê của mình, bà Lời chia sẻ: Tôi đã sưu tầm các loại hoa lan rừng gần 20 năm, nhưng cũng có thời điểm tưởng chừng phải bỏ niềm đam mê, vì cả hai vợ chồng tôi đều mắc bệnh ung thư. Nhưng được người thân, bạn bè động viên, giúp đỡ, tôi vẫn duy trì một số dòng lan mà mình yêu thích và việc chăm sóc hoa lan phần nào giúp tôi đỡ căng thẳng, mệt mỏi, tinh thần thoải mái hơn để vượt qua bệnh tật.

Vườn hoa lan của bà Lời được đầu tư hệ thống giàn, lưới chắc chắn, lắp đặt hệ thống tưới phun mưa tự động; các giò lan được sắp xếp khoa học, chia theo từng khu, thuận tiện trong quá trình chăm sóc. Nhận thấy nhiều khách du lịch lên Mộc Châu tìm mua các loại lan rừng, năm 2014 bà Lời quyết định chuyển sang kinh doanh hoa lan, chọn lọc những loài lan mà khách hàng ưa thích theo xu hướng của thị trường để nhân giống. Đến nay, gia đình bà có hơn 30 loài lan, với khoảng 4.000 giò và chậu lan. Trong đó, khoảng 700 chậu địa lan, gồm 2 loại chính là lan trần mộng (hoa lan lâu nở, lâu tàn) và sato (lan nở đúng dịp tết, bông to và hương thơm), còn lại là lan phi điệp, đuôi cáo, đuôi chồn, hoàng thảo, vũ nữ, quế lan hương.... Riêng dòng lan phi điệp được nhân giống nhiều hơn, bởi đây là loài lan có hương thơm, dễ trồng, dễ chăm sóc hơn các loại khác, hơn nữa lại được khách hàng ưa chuộng. Ngoài ra, bà Lời còn đầu tư một khu nhà lưới riêng để chăm sóc những loài lan đột biến gen, quý hiếm, như 5 cánh trắng, minh vũ...

Bà Khoa Thị Lời chăm sóc vườn lan của gia đình. 

Hầu hết khách hàng mua hoa lan của gia đình bà là những người “trong giới” chơi hoa lan. Các giò, chậu lan thường có giá giao động từ 500.000 đồng đến vài chục triệu đồng. Ngoài bán các giò lan, bà còn làm vườn ươm, tự nhân giống đảm bảo chất lượng để bán cho các nhà vườn hoặc khách có nhu cầu. Hiện, vườn ươm của gia đình bà có hơn 3.000 mắt ngủ dòng lan phi điệp, giá bán từ 20.000-50.000 đồng/mắt; dòng lan rừng đột biến, được bán theo chiều dài của thân, với giá từ 500.000 đồng - 2 triệu đồng/cm. Tổng thu nhập của gia đình bà từ kinh doanh các loài lan mỗi năm trên 250 triệu đồng (đã trừ chi phí). Năm 2018, bà Lời được Hội Sinh vật cảnh Việt Nam công nhận là Chủ nhà vườn sinh vật cảnh tiêu biểu.

Với dự định nhân nhiều giống hoa lan rừng quý hiếm, mở rộng quy mô vườn lan của gia đình trong thời gian tới, vườn lan của gia đình bà Khoa Thị Lời đã góp phần bảo tồn những giống lan quý và thúc đẩy nghề trồng hoa lan phát triển trên cao nguyên Mộc Châu.