Thúc đẩy dịch vụ logistics trong tiêu thụ nông sản, Sở Giao thông và Vận tải đã tham mưu cho tỉnh Sơn La triển khai các giải pháp thu hút đầu tư phát triển đồng bộ hạ tầng giao thông, đẩy nhanh tiến độ các dự án giao thông nông thôn trọng điểm, huyết mạch, thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội, đảm bảo an toàn giao thông trên địa bàn toàn tỉnh.

Khó khăn trong vận tải hàng hóa 

Trong hoạt động vận tải tiêu thụ sản phẩm hàng hóa, tỉnh Sơn La đang có 2 phương thức là đường bộ và đường thủy nội địa. Tuy nhiên, do hạ tầng đường thủy chưa được đầu tư kết nối đồng bộ, nên hoạt động vận tải chủ yếu thực hiện trên đường bộ. Thống kê của Sở Giao thông và Vận tải (GT&VT), toàn tỉnh hiện có 9.878 km đường các loại, mật độ đường ô tô tăng từ 0,65 km/km² năm 2010, lên 0,70 km/km² năm 2021; trong đó, chưa kể các tuyến đường trục bản, ngõ xóm, trục chính nội đồng. Quy mô các tuyến quốc lộ, tỉnh lộ cơ bản đạt tiêu chuẩn đường từ cấp VI đến cấp III (riêng các đoạn qua thị trấn, thành phố mở rộng theo quy hoạch đô thị hoặc nâng lên một cấp), các tuyến đường huyện chủ yếu đạt tiêu chuẩn đường giao thông nông thôn đến cấp V.

Xe container thu mua mận hậu tại xã Phiêng Khoài, huyện Yên Châu, cung cấp cho hệ thống WinMart và WinMart+.

Tỉnh Sơn La chỉ có 1 tuyến đường thủy nội địa quốc gia trên sông Đà, với chiều dài 234 km và 1 tuyến đường thủy địa phương trên sông Mã dài 80 km; có các cảng đường thủy nội địa được đầu tư xây dựng, đang hoạt động, gồm: Cảng Tà Hộc, huyện Mai Sơn; cảng bản Két, huyện Mường La; cảng Pá Uôn, huyện Quỳnh Nhai. Công suất vận chuyển mỗi cảng tối đa từ 100-300 tấn hàng hóa/năm, cho phép các thuyền có tải trọng tối đa từ 400-600 tấn neo đậu. Cùng với đó, đang duy trì hoạt động của 2 bến phà Vạn Yên, huyện Phù Yên và Nậm Ét, huyện Quỳnh Nhai.

Có thể thấy, với 856 doanh nghiệp, HTX, hộ kinh doanh được cấp phép kinh doanh trong lĩnh vực vận tải, với khoảng trên 13.000 phương tiện hoạt động vận tải hàng hóa các loại, đã cơ bản đáp ứng được yêu cầu vận chuyển hàng hóa bằng đường bộ. Đối với đường thủy nội địa, tỉnh Sơn La có khoảng trên 2.560 phương tiện.

Ông Bùi Trọng Thắng, Phó Giám đốc Sở GTVT, cho biết: Giai đoạn 2016-2021, khối lượng vận chuyển hàng hóa của tỉnh Sơn La đạt tốc độ tăng trưởng bình quân 6,99%/năm, lượng luân chuyển hàng hóa tăng trưởng bình quân 7,88%/năm và dự kiến từ năm 2022 trở đi sẽ tiếp tục tăng. Trong khi vận tải đường thủy nội địa chưa phát triển, sân bay Nà Sản tạm dừng hoạt động, vận chuyển hàng hóa bằng đường bộ là phương thức chủ yếu. Tuy nhiên, tỷ lệ mặt đường bộ được rải nhựa và bê tông xi măng mới đạt 55,7%; năng lực thông quan tương đối thấp, quy mô nhỏ, chủ yếu 1 làn xe. Trên các tuyến còn nhiều cầu yếu, ngầm, tràn, nhiều đèo dốc nguy hiểm... dẫn đến năng lực thông hành của các tuyến đường thấp, các phương tiện vận chuyển hàng hóa có kích thước, tải trọng vận chuyển lớn, như xe container, xe đầu kéo... khó tiếp cận sâu vào hệ thống đường giao thông nông thôn đến trung tâm các xã, cụm xã, các khu vực sản xuất, vùng nguyên liệu...

Những hạn chế ông Thắng chỉ ra là những khó khăn đang khiến các doanh nghiệp hoạt động lĩnh vực thu mua chế biến nông sản trên địa bàn tỉnh gặp phải, nhất là lĩnh vực chế biến tinh bột sắn, cà phê, mía đường, thu mua, vận chuyển trái cây tươi, nông sản... hầu hết các đơn vị vẫn phải thuê các xe container tận thành phố Hải Phòng, Hà Nội, thành phố Hồ Chí Minh chở sản phẩm đi tiêu thụ, với cước phí vài chục triệu đồng/xe/chuyến.

Là doanh nghiệp chuyên sản xuất và kinh doanh ngô giống, ngô ngọt, cung ứng phân bón cho thị trường trong nước và các tỉnh Bắc Lào, ông Lộc Mậu Triển, Giám đốc Công ty cổ phần Nông nghiệp Chiềng Sung, huyện Mai Sơn, nói: Doanh nghiệp đã kiến nghị với tỉnh về việc đầu tư hệ thống giao thông từ trung tâm xã đến các vùng nguyên liệu, tạo thuận lợi cho sản xuất và vận chuyển hàng hóa, góp phần nâng cao giá trị sản phẩm.

Tuyến đường xã đến các vùng nguyên liệu chưa được đầu tư đồng bộ, khiến sản phẩm nông sản giảm sức cạnh tranh với các sản phẩm cùng loại trên thị trường. Ông Đào Đắc Năm, xã Chiềng Ban, huyện Mai Sơn, chia sẻ: Là một trong những vùng chuyên canh cây ăn quả, cà phê lớn của huyện Mai Sơn và của tỉnh, nhưng cứ đến mùa vụ thu hoạch chúng tôi gặp rất nhiều khó khăn trong việc đưa sản phẩm đi tiêu thụ, vì đường hẹp, nhiều cua dốc những xe có tải trọng lớn khó vào được tận nơi để thu mua, đóng hàng, buộc các hộ phải thuê xe vận chuyển ra tận các điểm tập kết khiến tăng chi phí, giảm thu nhập. Trong khi đó, quãng đường di chuyển xa, dẫn đến ảnh hưởng tới mẫu mã, chất lượng nông sản, giảm sức cạnh tranh so với nông sản cùng loại trên thị trường.

Ông Nguyễn Văn Kế, Giám đốc HTX Nông nghiệp Mường Bú, huyện Mường La, bày tỏ: Tuyến đường 279D từ thành phố Sơn La vào Mường La nhiều đoạn đường đã xuống cấp, nhiều dốc, cua gây nguy hiểm cho người tham gia giao thông, mỗi khi thuê xe vào thu mua nông sản cho HTX, chúng tôi đều bị ép giá cao hơn những huyện có đường giao thông thuận lợi. Chúng tôi mong muốn Nhà nước quan tâm, hỗ trợ kinh phí đầu tư sửa chữa, nâng cấp, mở rộng đường giao thông đảm bảo các xe có tải trọng lớn di chuyển thuận lợi, người dân tham gia được đảm bảo an toàn.

Đường bộ nhiều tuyến đường chưa đáp ứng yêu cầu cho các xe tải trọng lớn lưu thông, đường thủy nội địa có một số điểm nghẽn, như hệ thống sông Đà có 3 đập thủy điện (Hòa Bình, Sơn La, Lai Châu) khiến phương tiện lưu thông vận chuyển hàng hóa qua các đập khó khăn, không thực hiện được... Hạ tầng hỗ trợ dịch vụ vận tải hàng hoá hiện nay mới đầu tư xây dựng và đưa vào sử dụng bãi đỗ xe tĩnh tại tổ 1, phường Quyết Tâm, Thành phố tại Km 296 + 450, quốc lộ 6 và bãi đỗ xe tại Km 273 + 300, quốc lộ 6, huyện Mai Sơn. Tỉnh ta chưa có trung tâm cứu hộ đường bộ mà chỉ có một số phương tiện cứu hộ cá nhân mang tính tự phát.

Đầu tư hạ tầng giao thông - động lực phát triển hoạt động vận tải

Nâng cao hiệu quả, chất lượng hoạt động vận tải hàng hóa nông sản, ông Bùi Trọng Thắng, Phó Giám đốc Sở GTVT, cho biết: Sở GT&VT tiếp tục triển khai, rà soát quy hoạch, kế hoạch đảm bảo tính kết nối, đồng bộ của hạ tầng giao thông, dịch vụ hỗ trợ vận tải đường bộ, đường thủy nội địa với mục tiêu tạo động lực phát triển hoạt động vận tải hàng hóa và ngành dịch vụ logistics; đảm bảo quy hoạch, kế hoạch về GTVT phù hợp với chiến lược quy hoạch sản xuất công nghiệp, nông nghiệp, chiến lược phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh.

Trái cây đảm bảo chất lượng phải được chở bằng xe container lạnh.   

Theo các chuyên gia, tỉnh Sơn La cần tập trung đầu tư phát triển hạ tầng giao thông vận tải, các tuyến đường đến trung tâm xã, các đường vào khu công nghiệp, cụm công nghiệp, đường nội bộ các khu sản xuất nông nghiệp, các tuyến đường bộ kết nối với các cảng, bến thủy nội địa, các tuyến trục chính đến cửa khẩu để rút ngắn thời gian và giảm chi phí, tạo điều kiện dễ dàng cho lưu thông nông sản... đặc biệt là tuyến cao tốc Hòa Bình - Mộc Châu để rút ngắn quãng đường từ Sơn La đi cảng Hải Phòng, sân bay Nội Bài.

Ông Đào Trọng Khoa, Phó Chủ tịch Thường trực Hiệp hội Doanh nghiệp dịch vụ logistics Việt Nam, cho rằng: Sơn La cần rà soát, điều chỉnh quy hoạch, cơ cấu sản xuất địa phương gắn với phát triển hạ tầng và dịch vụ logistics đảm bảo các quy hoạch, kế hoạch về giao thông, vận tải phù hợp với các chiến lược, quy hoạch về sản xuất công nghiệp, nông nghiệp, xuất khẩu, chiến lược phát triển kinh tế - xã hội của các địa phương có sự liên kết vùng với các tỉnh lân cận.

Tạo đà thúc đẩy kinh tế - xã hội tỉnh Sơn La phát triển, lãnh đạo các bộ, ngành Trung ương sẽ trình Thủ tướng Chính phủ phê duyệt đầu tư đoạn tuyến đường cao tốc Hòa Bình - Mộc Châu; cho phép đầu tư nâng cấp Cảng hàng không Nà Sản... góp phần thúc đẩy giao thương hàng hóa mở rộng với các vùng, miền trong cả nước và xa hơn tới nhiều nước, vùng lãnh thổ trên thế giới và xây dựng tỉnh Sơn La trở thành trung tâm chế biến nông sản vùng Tây Bắc.