Những năm qua, công tác dân số của tỉnh đã đạt được nhiều kết quả quan trọng, chất lượng dân số được cải thiện, tỷ lệ tăng dân số đạt, công tác chăm sóc sức khỏe nhân dân cơ bản được đáp ứng... Tuy nhiên, việc nâng cao chất lượng dân số ở vùng cao vẫn đang là thách thức, đòi hỏi cần có những giải pháp và chính sách phù hợp.

Khám sức khỏe định kỳ cho trẻ em bản Phá Thóng, xã Púng Bánh (Sốp Cộp).

Xác định công tác truyền thông, giáo dục về nâng cao chất lượng dân số, đóng vai trò rất quan trọng trong công tác dân số và phát triển. Vì vậy, những năm qua, ngành Y tế đã tăng cường phối hợp với các cấp ủy, chính quyền, tổ chức xã hội, cơ quan thông tin đại chúng đẩy mạnh tuyên truyền, huy động sự vào cuộc của cả hệ thống chính trị và sự đồng thuận của toàn xã hội. Đồng thời, tuyên truyền cho người dân ở vùng cao về lợi ích khám sức khỏe tiền hôn nhân, việc tầm soát, chẩn đoán và điều trị sớm bệnh tật trước sinh và sơ sinh; vai trò và lợi ích của chăm sóc sức khỏe sinh sản vị thành niên, thanh niên; tác hại của nạo phá thai; truyền thông hướng tới hình thành và phát triển phong trào chăm sóc sức khỏe người cao tuổi tại cộng đồng. Truyền thông về hệ lụy của tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống đối với sức khỏe bà mẹ, trẻ em, vận động kết hôn đúng tuổi theo luật định...

Trao đổi với bà Nguyễn Thanh Liễu, Chi cục Trưởng Chi cục Dân số được biết, hiện nay, tỷ lệ tăng dân số tự nhiên, tuổi thọ trung bình, tỷ lệ sử dụng biện pháp tránh thai, tỷ lệ bà mẹ mang thai được sàng lọc trước sinh, tăng thêm tỷ lệ người cao tuổi khám sức khỏe định kỳ 1 lần/năm đều đạt và vượt kế hoạch chỉ tiêu giao. Tỷ lệ tăng dân số tự nhiên của tỉnh đạt 1,14%; tốc độ gia tăng dân số đã được khống chế; năm 2019, tỷ lệ tảo hôn còn 14%, tỷ lệ hôn nhân cận huyết thống còn 0,07%; tuổi thọ trung bình là 70,9; tỷ lệ sàng lọc sơ sinh và số người cao tuổi được khám sức khỏe định kỳ năm sau cao hơn so năm trước, số người cao tuổi được khám sức khỏe định kỳ tăng 32%... Tuy nhiên, tỷ số giới tính khi sinh vẫn đang ở mức cao (116,8 bé trai/100 bé gái); tỷ lệ trẻ em mới sinh được sàng lọc sơ sinh đạt thấp so với kế hoạch giao, chỉ đạt 39,1%. Bên cạnh đó, tỷ lệ sinh con thứ 3 trở lên có xu hướng tăng cao (năm 2011 là 9%, năm 2019 tăng lên 15%). Đặc biệt, tình trạng sinh con tại nhà không có cán bộ y tế hỗ trợ ở các bản vùng cao, vùng sâu, vùng xa, vùng đặc biệt khó khăn còn diễn ra khá phổ biến, đã ảnh hưởng không nhỏ tới chất lượng dân số; chỉ tính riêng năm 2019 đã có 6.742 phụ nữ sinh con tại nhà.

Qua tìm hiểu tại huyện Sốp Cộp được biết, công tác nâng cao chất lượng dân số còn gặp nhiều khó khăn, ông Lò Văn Tuyến, Trưởng Phòng Truyền thông - Dân số (Trung tâm Y tế huyện Sốp Cộp), cho biết: Năm 2019, tỷ số giới tính khi sinh trên địa bàn là 120 bé trai/100 bé gái; tỷ lệ sử dụng biện pháp tránh thai hiện đại 65%, tỷ lệ bà mẹ mang thai được sàng lọc trước sinh 80%; tỷ lệ trẻ em mới sinh được sàng lọc sơ sinh chỉ đạt 15%; có 13 cặp tảo hôn; tỷ lệ sinh con thứ 3 là 23%, tỷ lệ sinh con tại chiếm tới 70% số ca sinh; nguyên nhân chính do trình độ dân trí thấp, điều kiện kinh tế, giao thông đi lại khó khăn...

Để thực hiện nhiệm vụ nâng cao chất lượng dân số ở vùng cao, các cấp, ngành, chính quyền các địa phương cần triển khai các biện pháp toàn diện, đồng bộ và vững chắc trước những thách thức về sự chênh lệch lớn về mức sinh giữa các vùng, miền; tình trạng mất cân bằng giới tính khi sinh đang ở mức cao; tốc độ già hóa dân số nhanh; tỷ lệ trẻ sinh ra bị dị tật gia tăng, chất lượng dân số còn thấp... Tăng cường đầu tư cho công tác dân số và phát triển; bổ sung kinh phí cho việc triển khai các mô hình nâng cao chất lượng dân số; đảm bảo nguồn lực đầu tư hợp lý các chương trình đề án thực hiện mục tiêu nâng cao chất lượng dân số; củng cố cơ sở y tế tuyến huyện. Đồng thời, phát huy hiệu quả đội ngũ y tế bản, cán bộ làm công tác dân số và cộng tác viên dân số bản, đẩy mạnh tuyên truyền, từng bước thay đổi nhận thức, xóa bỏ các quan niệm, tập quán lạc hậu, góp phần nâng cao chất lượng dân số.